YATAY DELİKLİ TUĞLALAR ve YATAY DELİKLİ TUĞLALARLA UYGULAMA YAPILMASI HAKKINDA TEMEL BİLGİLER

     Yatay delikli tuğlalar, yapı sektöründe özellikle taşıyıcı olmayan iç ve dış ara bölme duvarların inşasında yaygın olarak kullanılan, pişmiş kil esaslı bir yapı malzemesidir.  Bu tuğlaların temel malzemesi kildir; bu kil, su, kum ve bazen de daha iyi gözenek yapısı elde etmek için sawdust (talaş) gibi yanıcı katkı maddeleri ile karıştırılır, preslenerek şekillendirilir, kurutulur ve ardından 900°C ila 1200°C arasındaki yüksek sıcaklıklarda fırınlanır. Fırınlama işlemi, malzemeye mukavemet, dayanıklılık ve karakteristik kırmızımsı rengini verir. Bu tuğlaların adından da anlaşılacağı üzere en belirgin özelliği, yapıdaki deliklerin, tuğla duvara örüldüğünde zemine paralel (yatay) olarak uzanmasıdır. Bu delikli yapı, tuğlanın daha hafif olmasını sağlar, nakliye ve işçiliği kolaylaştırır, aynı zamanda sağladığı hava boşlukları sayesinde yapının ısı ve ses yalıtım performansına önemli katkıda bulunur. Malzeme özellikleri açısından yatay delikli tuğlalar, TS EN 771-1 standardına göre sınıflandırılır. Bu sınıflandırmada; boyut toleransları, basınç dayanımı (genellikle taşıyıcı olmadıkları için düşey delikli tuğlalara göre daha düşük olabilir), su emme oranı, brüt ve net birim hacim kütlesi (yoğunluk), ve önemli donelerden biri olan ısı iletkenlik katsayısı (Lambda - λ değeri) gibi doneler dikkate alınır. Düşük yoğunluklu ve düşük lambda değerine sahip tuğlalar (genellikle "izotuğla" veya "termo tuğla" olarak da anılır), daha yüksek ısı yalıtımı performansı sunar. Yangın dayanımı açısından, kil esaslı oldukları için A1 sınıfı "hiç yanmaz" malzeme olarak kabul edilirler. Türlerine göre yatay delikli tuğlalar; standart ara bölme tuğlaları (örneğin 8.5 cm, 10 cm, 13.5 cm kalınlıkta), daha yüksek yalıtım amaçlı tasarlanmış özel gözenek yapısına sahip ısı yalıtım tuğlaları ve uygulama kolaylığı sağlayan lamba-zıvanalı (geçmeli) tuğlalar olarak çeşitlenir. Lamba-zıvanalı tuğlalar, dikey derzlerde harç kullanımını ortadan kaldırarak işçiliği hızlandırır ve ısı köprüsü oluşumunu azaltır.

     Yatay delikli tuğlalarla uygulama yapılması, belirli teknik aşamaları ve dikkat edilmesi gereken noktaları içeren hassas bir duvar örme sürecidir. Uygulamanın ilk aşaması hazırlıktır; duvarın örüleceği zemin (döşeme veya temel) temizlenmeli, düzgünlüğü kontrol edilmeli ve gerekirse tesviye edilmelidir. Duvarın aksları ve başlangıç hattı projeye uygun olarak ip veya çizimle işaretlenir. İkinci aşama, harç hazırlığıdır. Geleneksel duvarcılıkta çimento, kum ve sudan oluşan harç kullanılır. Ancak, yüksek ısı yalıtım performansına sahip (İzo, Termo vb.) yatay delikli tuğlalar kullanılıyorsa, duvarın toplam yalıtım performansını düşürmemek ve ısı köprüleri oluşturmamak için mutlaka özel olarak üretilmiş ısı yalıtım harçları tercih edilmelidir; bu, dikkat edilmesi gereken kritik noktalardan biridir. Örme işlemine geçildiğinde, ilk sıra tuğlaların altına tam bir harç tabakası (anolar arası) serilir ve ilk sıra tuğlalar teraziye alınarak yerleştirilir. Bu ilk sıranın düzgünlüğü, tüm duvarın düzgünlüğünü belirleyeceği için oldukça önemlidir.  Tuğlalar, delikleri zemine paralel olacak şekilde yerleştirilir. Yatay derzler (tuğla sıraları arası) için harç kalınlığı genellikle 10-12 mm olmalıdır ve harcın tuğla yüzeyine tam olarak yayılması sağlanmalıdır. Düşey derzlerin (iki tuğla yanı arası) durumu, kullanılan tuğla tipine göre değişir; standart tuğlalarda bu derzler de 10-12 mm harçla doldurulur. Ancak lamba-zıvanalı tuğlalar kullanılıyorsa, tuğlalar birbirine kilitlendiği için dikey derzlere harç konulmaz; bu hem malzeme tasarrufu hem de hızlı uygulama sağlar. Duvar örülürken temel tekniklerden biri "şaşırtma" yapmaktır; yani her sıradaki tuğlanın dikey derzi, bir alt sıradaki tuğlanın ortasına (en az 1/4'ü kadar kaydırılmalı) denk getirilmelidir. Bu "kilitli" örgü sistemi, duvarın bütünlüğünü ve stabilitesini sağlar. Köşelerde ve bitişlerde, tuğlaların kesilmesi gerektiğinde tuğla kesme makinesi veya keser kullanılmalıdır. Uygulama sırasında duvarın düzgünlüğü sürekli olarak şakül (dikeylik) ve terazi (yataylık) ile kontrol edilmelidir. Özellikle sıcak ve rüzgarlı havalarda, kilin yüksek su emme özelliği nedeniyle harcın suyunu hızla çekmesini önlemek için tuğlaların hafifçe nemlendirilmesi gerekebilir, ancak aşırı ıslatma harcın mukavemetini olumsuz etkileyebilir. Tesisat (elektrik, su) kanallarının açılması gerekiyorsa, bu işlem duvar örülürken değil, duvarın mukavemetini almasından (prizini tamamlamasından) sonra, uygun kesici aletlerle ve tuğlanın yapısını bozmayacak şekilde yapılmalıdır. Kapı ve pencere boşluklarının üzerine mutlaka uygun boyutlarda lento (beton, gazbeton veya özel tuğla lento) yerleştirilmelidir. Uygulama bittikten sonra, harç fazlalıkları derzlerden taşmışsa hemen temizlenmeli ve duvarın ani su kaybı yaşamaması için gerekirse kürlenmesi sağlanmalıdır.

     Piyasa ve son kullanıcı nezdinde bu malzemelerin isimlendirilmesi, teknik adından daha çok, kullanım amacına, boyutuna veya sağladığı belirgin faydaya göre şekillenmektedir. Kullanıcılar arasında; 8.5'luk tuğla, 10'luk tuğla, 13.5'luk tuğla veya 15'lik tuğla gibi doğrudan duvar kalınlığını belirten aramalar, spesifik bir proje ihtiyacını veya standartlaşmış oda bölme kalınlığı beklentisini gösterir ve bu malzemeler boyutuna/kalınlığına göre tuğla olarak da isimlendirilir. Kullanıcılar arasında; ara bölme tuğlası, iç mekan tuğlası, oda bölme tuğlası ve dış cephe dolgu tuğlası gibi fonksiyon odaklı aramalar, malzemenin taşıyıcı olmadığı, sadece mekanı bölme veya yapıyı doldurma görevini üstlendiği bir beklentiyi gösterir ve bu malzemeler fonksiyonel dolgu tuğlası olarak da isimlendirilir. Buna ek olarak, kullanıcılar arasında; yalıtımlı tuğla, termo tuğla, izo tuğla, hafif tuğla veya ses yalıtım tuğlası gibi aramalar, malzemenin sadece bir bölücü değil, aynı zamanda enerji verimliliği ve konfor (ısı/ses) sağlama beklentisini gösterir ve bu malzemeler yüksek performanslı tuğla veya yalıtım tuğlası olarak da isimlendirilir. Malzemenin fiziksel formuna odaklanan kullanıcılar arasında; lamba zıvanalı tuğla veya geçmeli tuğla gibi aramalar, özellikle uygulama kolaylığı ve hızı (dikey derz harcı kullanmama avantajı) beklentisini gösterir ve bu malzemeler geçmeli sistem tuğla olarak da isimlendirilir. En genel arama kalıpları olan delikli tuğla veya blok tuğla (bazen gazbeton veya bims ile karıştırılsa da) gibi aramalar ise genellikle malzeme türüne henüz karar vermemiş, genel bir duvar malzemesi arayışını gösterir. Ayrıca, yatay delikli tuğla fiyatları, 1 m2'ye kaç adet yatay tuğla gider, tuğla duvar nasıl örülür veya yatay tuğla mı düşey tuğla mı (düşey delikli tuğlalarla kıyaslama) gibi sorgular, doğrudan maliyet analizi, sarfiyat hesaplaması, uygulama tekniği öğrenme veya alternatif malzemelerle karşılaştırma yapma niyetini açıkça ortaya koyar.